Zasiłek chorobowy w Niemczech jest jednym z podstawowych świadczeń wypłacanych z ubezpieczenia zdrowotnego i stanowi wsparcie finansowe w przypadku niezdolności pracownika do pracy. Przez pierwsze sześć tygodni chorobowego pracownik otrzymuje wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy, a następnie obowiązek wypłaty przechodzi na kasę chorych (ubezpieczalnię zdrowotną).
Podstawowym warunkiem otrzymania zasiłku chorobowego jest przedstawienie zaświadczenia o niezdolności do pracy wystawionego przez lekarza prowadzącego. Chorzy pracownicy mają prawo do wypłaty świadczenia w wysokości 70 procent wynagrodzenia brutto, przy czym nie może ono przekroczyć 90 procent wynagrodzenia netto. Dla pracowników stanowi to kluczowe wsparcie finansowe w czasie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą lub wypadkiem. Wypłata zasiłku chorobowego w Niemczech trwa maksymalnie 78 tygodni w okresie trzech lat. W przypadku jednej diagnozy okresy te sumują się, nawet jeśli pomiędzy poszczególnymi dniami niezdolności do pracy upłynie pewien czas.
Co dokładnie oznacza zasiłek chorobowy w Niemczech?
Zasiłek chorobowy w Niemczech, po niemiecku Krankengeld, to świadczenie zastępujące wynagrodzenie podczas trwania niezdolności do pracy. Jest wypłacany z publicznego ubezpieczenia zdrowotnego i ma na celu częściowe zastąpienie dochodu w przypadku długotrwałej choroby. Reguluje go kodeks socjalny – Sozialgesetzbuch – i jest elementem solidarności państwa z osobami, które nie mogą samodzielnie zapewnić sobie środków do życia.
Wysokość zasiłku chorobowego i podstawa jego obliczania
W Niemczech zasiłek chorobowy stanowi dobrą podstawę rekompensaty utraconego dochodu w czasie choroby, jednak jego wysokość nie odpowiada pełnemu wynagrodzeniu. Jeśli więc pracujesz w Niemczech i nie wiesz, jak wypłacane jest Krankengeld, pamiętaj o następujących zasadach:
1. 70 procent wynagrodzenia brutto, 90 procent netto
Wysokość świadczenia za niezdolność do pracy obliczana jest zawsze na podstawie regularnego wynagrodzenia brutto. Zazwyczaj otrzymuje się 70 procent brutto, jednak kwota ta nie może przekroczyć 90 procent netto. Jeśli na przykład w umowie masz wynagrodzenie 3 000 euro, świadczenie chorobowe wyniesie 2 100 euro.
2. Uwzględnienie płatności jednorazowych
Do obliczania świadczenia chorobowego wliczane są również dodatkowe, jednorazowe wypłaty, takie jak premie urlopowe czy świąteczne. Takie świadczenia zwiększają Twój średni dochód, co jest dobrą wiadomością. Jeśli pracujesz w Niemczech i zachorujesz, masz prawo do zasiłku obliczanego właśnie na podstawie tego wyższego średniego wynagrodzenia.
3. Maksymalny limit zgodnie z podstawą składek
Jak wspomnieliśmy na początku, zasiłek chorobowy w Niemczech jako pomoc finansowa państwa w czasie niezdolności do pracy jest wyrazem solidarności z osobami, które nie są w stanie same zabezpieczyć swoich potrzeb życiowych. Dotyczy to nie tylko niezdolności do pracy z powodu choroby lub wypadku, ale także emerytury, renty, zasiłku rodzicielskiego, zasiłku dla bezrobotnych i innych świadczeń w Niemczech.
Celem jest pomoc pracownikom chorym w opłaceniu podstawowych wydatków, aby nie unikali leczenia i dbania o swoje zdrowie z obawy przed problemami egzystencjalnymi. Państwo uznaje za najbardziej zagrożoną grupę tych pracowników, którzy otrzymują niskie wynagrodzenie i nie są w stanie tworzyć oszczędności. Natomiast im więcej pracownik zarabia, tym większe prawdopodobieństwo, że sam potrafi się zabezpieczyć na wypadek utraty dochodu.
Dlatego Niemcy wprowadziły limit wysokości świadczenia chorobowego — na rok 2025 wynosi on 128,63 euro dziennie. Nawet jeśli 90 procent Twojego dziennego wynagrodzenia netto przekracza tę kwotę, otrzymasz świadczenie jedynie do tego limitu.
4. Składki, podatki i zabezpieczenie społeczne
Od kwoty świadczenia chorobowego obliczonej przez kasę chorych odprowadzane są składki na ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia oraz ubezpieczenie pielęgnacyjne. Na konto otrzymasz więc mniej niż wspomniane 70 procent.
Od zasiłku chorobowego nie odprowadza się podatku dochodowego, jednak jego otrzymywanie wpływa na podwyższenie stawki podatkowej dla pozostałych (opodatkowanych) dochodów. Jeśli w danym roku kalendarzowym otrzymasz zasiłek chorobowy w wysokości co najmniej 410 euro, musisz złożyć zeznanie podatkowe, w którym wykazujesz między innymi również wysokość otrzymanych świadczeń.
Jak wypłacany jest zasiłek chorobowy podczas niezdolności do pracy?
Prawo do zasiłku chorobowego w Niemczech mają pracownicy, którzy opłacają składki na publiczne ubezpieczenie zdrowotne. Osoby posiadające prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech nie mają prawa do świadczeń podczas choroby. W określonych przypadkach świadczenia chorobowe mogą otrzymywać również osoby samozatrudnione, które płacą składki na ubezpieczenie zdrowotne z opcją prawa do zasiłku.
1. Pracownicy
Przez pierwsze 6 tygodni niezdolności do pracy pracownik otrzymuje pełne wynagrodzenie od swojego pracodawcy, nawet jeśli z powodu choroby lub wypadku nie może pracować. Dopiero po upływie tych 6 tygodni do wypłaty świadczenia przystępuje niemiecka kasa chorych (Krankenkasse), która wypłaca zasiłek do 78 tygodni w przypadku tej samej diagnozy.
Wysokość świadczenia chorobowego wynosi wspomniane na początku 70 % wynagrodzenia brutto, maksymalnie jednak 90 % wynagrodzenia netto.
2. Osoby samozatrudnione
Prawo do świadczenia chorobowego mają samozatrudnieni tylko w określonych sytuacjach – nie jest ono automatyczne tak jak u pracowników. Jeśli osoba samozatrudniona nie opłaca dodatkowej składki na ubezpieczenie chorobowe w ramach publicznego ubezpieczenia zdrowotnego, nie otrzyma żadnego świadczenia finansowego podczas choroby.
Nawet w wariancie, w którym samozatrudniony płaci dodatkowe składki, sytuacja nie zawsze jest korzystna: zasiłek przysługuje dopiero od 43. dnia choroby. Obowiązują także limity: 70 % wynagrodzenia netto, maksymalnie 90 % brutto oraz ograniczenie do 128,63 euro dziennie (w 2025 roku).
Samozatrudnieni mogą jednak dobrowolnie wykupić prywatne ubezpieczenie chorobowe, które często stanowi uzupełnienie ustawowego i daje możliwość uzyskania świadczenia już od pierwszego dnia choroby. Może to znacznie zmniejszyć skutki finansowe choroby lub wypadku, które dla osób samozatrudnionych mogą być wręcz katastrofalne.
3. Osoby bezrobotne pobierające Arbeitslosengeld I
Również osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I (ALG I) mogą otrzymywać świadczenie chorobowe, mimo że nie pozostają w stosunku pracy. Podobnie jak u pracowników – przez pierwsze 6 tygodni wypłacaną pomocą jest ALG I z urzędu pracy, a dopiero później obowiązek wypłaty przejmuje kasa chorych. W tym przypadku świadczenie także może być wypłacane maksymalnie przez 78 tygodni.
ALG I jest formą zasiłku dla bezrobotnych, do którego mają prawo osoby wcześniej pracujące i opłacające składki na ubezpieczenie społeczne. Wysokość świadczenia zależy od wcześniejszego wynagrodzenia i zazwyczaj wynosi 60 % (lub 67 %, jeśli osoba ma dzieci) ostatniej pensji netto.
Z kolei Arbeitslosengeld II (ALG II) jest świadczeniem socjalnym przeznaczonym dla osób, które nie spełniają warunków do ALG I – na przykład nie przepracowały odpowiednio długiego okresu lub miały zbyt niskie dochody. Wysokość ALG II zależy nie od wcześniejszych zarobków, lecz od bieżących potrzeb, takich jak koszty wyżywienia czy mieszkania.
4. Opieka nad chorym członkiem rodziny w Niemczech
Wśród osób, które mogą pobierać świadczenia z tytułu choroby, znajdują się również rodzice chorych dzieci. Mają oni prawo do Kinderkrankengeld w wysokości około 90 % utraconego wynagrodzenia netto, zwykle maksymalnie przez 15 dni na jednego rodzica – czyli łącznie 30 dni na jedno dziecko. W przypadku rodziców samotnie wychowujących dzieci okres ten wynosi 30 dni na jedno dziecko.
Aby otrzymać to świadczenie, konieczne jest zaświadczenie od lekarza, że dziecko wymaga opieki i nadzoru rodzica.
Kto natomiast nie ma prawa do zasiłku chorobowego?
W skrócie: do świadczeń chorobowych nie mają prawa osoby, które nie opłacają składek na ubezpieczenie zdrowotne. Należą do nich przede wszystkim:
- osoby ubezpieczone bez własnego dochodu,
- studenci, stażyści lub pracownicy dorywczy bez dochodu podlegającego składkom zdrowotnym i którzy nie opłacają ich samodzielnie,
- osoby pobierające Arbeitslosengeld II (obecnie: Bürgergeld),
- osoby z prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym.
Jak długo przysługuje świadczenie chorobowe?
Okres pobierania świadczeń chorobowych w Niemczech nie jest nieograniczony. Po wykorzystaniu 78 tygodni zasiłku w okresie trzech lat z powodu tej samej choroby traci się prawo do dalszej pomocy finansowej. Uwaga — do tego okresu wlicza się również 6 tygodni wypłaty wynagrodzenia przez pracodawcę, więc faktycznie kasa chorych pokrywa „tylko” 72 tygodnie.
Jeśli niezdolność do pracy nadal trwa, należy rozważyć inne formy wsparcia państwowego — może to być pomoc socjalna lub, w określonych sytuacjach, renta z tytułu niezdolności do pracy. Osiągnięcie maksymalnego okresu świadczeń dotyka zwłaszcza osoby przewlekle chore.
Uwaga! Jeśli podczas choroby pobierasz również inne świadczenia, np. Übergangsgeld podczas rehabilitacji, możesz czasowo utracić prawo do wypłaty zasiłku chorobowego. Po zakończeniu rehabilitacji, jeżeli nadal nie możesz wrócić do pracy, świadczenie jest ponownie wypłacane.
Jakie warunki trzeba spełnić?
Aby mieć prawo do zasiłku chorobowego, muszą być spełnione wszystkie poniższe warunki:
- opłacanie publicznego ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech,
- przedstawienie ważnego zwolnienia lekarskiego,
- odczekanie pierwszych 6 tygodni choroby (w tym czasie płaci pracodawca).
W Niemczech zwolnienia lekarskie obsługiwane są już elektronicznie — lekarz przesyła je bezpośrednio do kasy chorych (np. AOK, DAK). Jeżeli jesteś pracownikiem transgranicznym i odwiedzasz lekarza wyłącznie w Polsce, musisz dostarczyć papierowe zwolnienie zarówno do kasy chorych, jak i do pracodawcy.
Istotną rolę mają również dokumenty przesyłane przez pracodawcę — musi on zgłosić wysokość Twojego wynagrodzenia (zazwyczaj w formie zaświadczenia płacowego). Jeśli pracodawca tego nie zrobi lub zrobi to nieprawidłowo, nie otrzymasz świadczenia, nawet jeśli dopełniłeś wszystkich swoich obowiązków. W takiej sytuacji możesz domagać się działania pracodawcy lub zwrócić się do sądu pracy.
Zwolnienie lekarskie a wypowiedzenie umowy o pracę w Niemczech
W Polsce zwolnienie lekarskie wydłuża okres wypowiedzenia — w Niemczech nie. Choroba nie wstrzymuje rozwiązania stosunku pracy.
Co więc zrobić, gdy podczas okresu wypowiedzenia zachorujesz?
- Przedstaw lekarzowi i pracodawcy zwolnienie lekarskie.
- Do końca okresu wypowiedzenia, maksymalnie jednak przez 6 tygodni, otrzymasz wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy.
- Po upływie 6 tygodni lub po zakończeniu stosunku pracy — zasiłek chorobowy przejmuje kasa chorych i będzie wypłacany nawet przez pozostałe 72 tygodnie.
