Ustawowa płaca minimalna w Niemczech wzrosła od 1 stycznia 2025 roku do 12,82 euro za godzinę. Ta zmiana wynika z regularnej rekomendacji Komisji ds. płacy minimalnej, która co dwa lata ustala jej wysokość, biorąc pod uwagę rozwój rokowań zbiorowych, inflację oraz sytuację na rynku pracy. Podniesienie płacy minimalnej stanowi także pewną, choć minimalną, formę ochrony dla około trzech milionów pracowników w Niemczech.
Każde podwyższenie płacy minimalnej w Niemczech oznacza nie tylko obowiązek wypłacania przez pracodawców od dnia wejścia w życie co najmniej nowej stawki godzinowej. Dotyczy to również wynagrodzeń za gotowość do pracy, diet za podróże służbowe oraz niektórych dodatków, o ile układ zbiorowy nie przewiduje innych, bardziej restrykcyjnych warunków. Zmiana minimalnej stawki godzinowej w Niemczech szczególnie wzmacnia wynagrodzenia w branżach o wysokim odsetku zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin oraz o niskim poziomie uzwiązkowienia – takich jak gastronomia, handel detaliczny czy niektóre usługi.
Dlaczego właśnie 12,82 euro za godzinę?
Ta kwota nie została ustalona przypadkowo przez Komisję ds. płacy minimalnej na rok 2025. Opiera się na połączeniu danych ekonomicznych i aspektów społecznych. Tym razem decydujący był silny trend wzrostu cen w latach 2024 i 2023, który wywarł presję na realne płace, zwłaszcza w dolnej jednej trzeciej grupy osób pracujących. Jednocześnie układy zbiorowe w przemyśle metalowym, chemicznym oraz w sektorze publicznym sygnalizowały wyraźnie wyższy wzrost wynagrodzeń. W rezultacie celem było ustalenie stawki bliskiej 13 euro.
| Rok | 2015 | 2017 | 2019 | 2021 | 2022 | 2023 | 2025 |
| Płaca minimalna w Niemczech (€) | 8,50 | 8,84 | 9,19 | 9,50 | 10,45 | 12,00 | 12,82 |
Z danych wynika, że płaca minimalna w Niemczech wzrosła od momentu jej wprowadzenia w 2015 roku o około 51 procent. W efekcie zmniejszyła się również różnica między płacą minimalną a medianą wynagrodzeń w Niemczech – płaca minimalna rosła w ostatnich latach szybciej niż przeciętne wynagrodzenia. Eksperci jednak zwracają uwagę, że stawka 12,82 euro za godzinę nadal nie jest wystarczająco wysoka, choć siła nabywcza pracowników objętych tą płacą znacznie się poprawiła.
Co oznacza płaca minimalna w Niemczech dla osób zatrudnionych na część etatu?
Każda zmiana płacy minimalnej dotyczy również pracowników zatrudnionych w ramach tzw. minijobów lub midijobów. Rodzaje te są bezpośrednio powiązane z wysokością płacy minimalnej – tak, aby osoby pracujące w takich formach zatrudnienia mogły przepracować około dziesięciu godzin tygodniowo bez konieczności opłacania składek na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne.
Z każdą podwyżką płacy minimalnej wzrastają również limity dochodów dla pracowników zatrudnionych na minijob lub midijob. Wszyscy, którzy pracują na podstawie minijobu, mogą w ciągu 2025 roku zarabiać 538 euro miesięcznie, nie płacąc obowiązkowych składek. Obowiązują również limity dla midijobu, gdzie wynagrodzenie brutto, które nadal nie podlega składkom, wzrasta do 2.038 euro miesięcznie.
Podwyżka płacy minimalnej w Niemczech wpływa na zatrudnienie
Z punktu widzenia polskiego czytelnika może być trudniej wczuć się w odczucia Niemców, dla nich bowiem to stosunkowo nový institut. Faktem jest, że płaca minimalna wzbudza w Niemczech kontrowersje nawet dziesięć lat po jej wprowadzeniu. Jednym z najczęstszych argumentów przeciwko jej ustanowieniu były obawy o negatywny wpływ na rynek pracy.
Ekonomiści jednak podkreślają, że niemiecki rynek pracy dostosował się do tej radykalnej zmiany. Zamiast masowych zwolnień, jak się obawiano, doszło raczej do restrukturyzacji firm, ograniczenia nadgodzin lub skrócenia czasu pracy na stanowiskach, gdzie pełny etat okazał się nieefektywny.
Podwyższenie najniższych wynagrodzeń wzmacnia niemiecką gospodarkę
Przeciwnie, eksperci dostrzegają pozytywne skutki wprowadzenia ustawowej płacy minimalnej. Wyższe płace zazwyczaj prowadzą do większej konsumpcji, a tym samym do zwiększenia popytu na towary i usługi. W tym kontekście najlepszymi klientami są właśnie osoby o najniższych dochodach. Im wyższa płaca minimalna, tym więcej pieniędzy trafia na żywność, odzież czy energię. To stymuluje gospodarkę zarówno na poziomie regionalnym, jak i krajowym.
Okazuje się również, że ustawowa płaca minimalna jest dla firm jednym z narzędzi służących do zatrzymywania pracowników. Tam, gdzie płace są wyższe, fluktuacja kadr według ekspertów maleje. Przedsiębiorstwa, które płacą swoim pracownikom więcej niż przeciętnie, zgłaszają stabilniejsze zespoły oraz mniejsze trudności przy rekrutacji.
Jakie prawa mają pracownicy w zakresie godzinowej płacy minimalnej?
Płaca minimalna w Niemczech jest gwarantowana ustawowo. Co oznacza, że żaden pracownik zatrudniony w Niemczech nie może otrzymywać za swoją pracę mniej. Minimalna płaca obowiązuje we wszystkich branżach, dla wszystkich pracowników i wszystkich rodzajów umów o pracę. Mimo to dochodzi nadal do naruszeń przepisów przez pracodawców.
Ustawa o płacy minimalnej przeciwdziała nieuczciwym praktykom firm
Prawo stoi po stronie słabszych uczestników stosunku pracy. Jeśli w 2025 roku pracownik w Niemczech otrzymuje mniej niż 12,82 euro brutto za godzinę, może w ciągu trzech lat wnieść pozew przeciwko pracodawcy. Zalecamy zatem:
- dokumentować czas pracy i zakres obowiązków,
- regularnie sprawdzać pasek wynagrodzenia i ewentualnie przeliczać stawkę godzinową,
- w przypadku niejasności skonsultować się z przełożonym lub prawnikiem,
- w odpowiednim czasie dochodzić swoich praw przed sądem pracy.
Ustawowa płaca minimalna to nie tylko liczba. To twoje prawo, które jest sankcjonowane i chronione przez prawo.
Wyjątki: Kiedy pracodawca w Niemczech nie musi wypłacać płacy minimalnej?
Choć w Niemczech płaca minimalna jest ustalana ustawowo, przepisy te nie dotyczą absolutnie wszystkich pracowników. Również tutaj istnieją stosunki pracy, w których wynagrodzenie ma bardziej symboliczny niż godny charakter, właśnie z powodu wyjątków przewidzianych w ustawie:
- osoby poniżej 18. roku życia bez ukończonego wykształcenia zawodowego,
- praktykanci odbywający szkolenie zawodowe,
- obowiązkowe lub dobrowolne praktyki trwające do trzech miesięcy w ramach studiów,
- osoby długotrwale bezrobotne – w ciągu pierwszych sześciu miesięcy od powrotu do pracy.
Powodem tych wyjątków jest cel płacy minimalnej. Jej zadaniem jest zapewnienie minimalnego poziomu wynagrodzenia dla standardowych pracowników, a nie obejmowanie okresów przygotowania zawodowego.
Krytycy domagają się przestrzegania płacy minimalnej również wobec wyjątków
Wyjątki te są jednak często krytykowane, przeciwnicy nie rozumieją, dlaczego obejmują również praktykantów, skoro prawo pracy reguluje praktyki właśnie po to, aby zapobiec wykorzystywaniu stażystów. Podobnie niezrozumiałe dla krytyków jest włączenie osób długotrwale bezrobotnych. Zdaniem ustawodawców wyjątek ten ma zachęcać pracodawców do zatrudniania osób, które przez dłuższy czas były poza rynkiem pracy. Krytycy natomiast widzą w tym raczej nadużycie już i tak słabszej pozycji tych pracowników.
Jak będzie się rozwijać płaca minimalna po 2025 roku?
Inflacja, która dotknęła Niemcy w latach pokowidowych do 2024 roku, a także utrzymująca się niepewność w niektórych sektorach, nieustannie wywołują debatę na temat wysokości płacy minimalnej. Powracają przede wszystkim postulaty o większe powiązanie płacy minimalnej z medianą wynagrodzeń oraz minimum egzystencji.
Ważną rolę odgrywa również unijna dyrektywa o płacy minimalnej, którą Niemcy wdrożyły do końca 2024 roku. Dyrektywa ta stanowi, że krajowa płaca minimalna musi być „odpowiednia” i wynosić około 60 procent mediany wynagrodzeń lub stanowić połowę aktualnej średniej płacy. Aby Niemcy spełniły ten wymóg, w średnim okresie musiałyby wprowadzić stawkę godzinową wynoszącą co najmniej 13,50 euro za godzinę pracy.
Czy płaca minimalna w 2025 roku jest już niewystarczająca?
Już teraz niektóre związki zawodowe postulują, aby płaca minimalna została podniesiona, co najmniej do poziomu 15 euro za godzinę. Popierają to również niektóre partie polityczne, które zwracają uwagę na stale rosnące koszty życia, ceny wynajmu mieszkań oraz energii. Z kolei organizacje pracodawców ostrzegają, że zbyt silna ingerencja państwa mogłaby doprowadzić do rozpadu całego systemu rokowań zbiorowych.
O dalszym podwyższaniu płacy minimalnej zdecyduje więc w dużej mierze ogólna kondycja gospodarki oraz to, czy na niemieckim rynku pracy będzie nadal brakować wykwalifikowanych pracowników i specjalistów.
