Opublikowano: 22 września 2025 – Pytanie o wysokość zasiłku rodzicielskiego w Niemczech jest dla wielu osób planujących założenie rodziny jednym z najważniejszych. Planowanie urlopu rodzicielskiego w dużej mierze zależy od zabezpieczenia finansowego, jakie to świadczenie oferuje. Prawo do zasiłku rodzicielskiego w Niemczech ma każdy, kto pracuje w Niemczech, dzieci mieszkają we wspólnym gospodarstwie domowym i jednocześnie nie pracuje dłużej niż 32 godziny tygodniowo.
Z chwilą narodzin dziecka matce przysługuje urlop macierzyński i rodzicielski, podczas których otrzymuje świadczenia rodzinne, czyli zasiłek macierzyński i zasiłek rodzicielski. Prawo do Elterngeld mają w pewnych okolicznościach również rodzice z Polski, jeśli przynajmniej jedno z rodziców pracuje w Niemczech. Jednak nie zawsze – dla nabycia prawa w Niemczech obowiązuje, że:
- w Niemczech pracujecie oboje, lub
- pracujesz w Niemczech sama, a twój partner pracuje w Polsce, lub
- mąż pracuje w Niemczech, a ty nie masz żadnego źródła dochodu w Polsce.
W tym artykule podsumujemy wszystkie istotne informacje na ten temat. Pokażemy dokładny sposób obliczania jego wysokości, limity dochodów, które mogą stanowić przeszkodę w przyznaniu świadczenia, oraz inne możliwości, jak maksymalnie wykorzystać podstawowy zasiłek rodzicielski w Niemczech.
Celem zasiłku rodzicielskiego jest ochrona rodzin w przypadku braku dochodu
Zasiłek rodzicielski zapewnia zastąpienie dochodu, który rodzice tracą wraz z narodzinami dziecka, i jest jedną z najważniejszych form świadczeń państwowych. O tym, czy w Niemczech przysługuje ci prawo, decydują urzędy zgodnie z federalną ustawą o zasiłku rodzicielskim i urlopie rodzicielskim (Bundeselterngeld- und Elternzeitgesetz; BEEG).
Podstawową zasadą świadczenia jest wsparcie finansowe każdego, kto przyczynia się do budżetu państwa Niemiec LUB w Niemczech na stałe mieszka z dzieckiem. Prawo do pobierania zasiłku rodzicielskiego mają wnioskodawcy pracujący w Niemczech, ale także ci, którzy nie mają żadnych dochodów, na przykład studenci, gospodynie domowe czy długotrwale bezrobotni. Podczas gdy rodzice z drugiej grupy muszą zadowolić się minimalną, stałą kwotą, w przypadku pracujących rodziców świadczenie nadal wyliczane jest jako procentowa rekompensata utraconej pensji.
Długość pobierania zasiłku rodzicielskiego różni się w zależności od jego rodzaju. W Niemczech istnieją dwa typy:
- Basiselterngeld – podstawowy zasiłek rodzicielski można pobierać do 12 miesięcy przez jednego rodzica. Jeśli oboje rodzice dzielą się opieką nad dzieckiem, okres wypłat wydłuża się do 14 miesięcy.
- Elterngeld Plus – wypłacany jest w połowie wysokości, ale dwa razy dłużej, czyli przez 24 lub odpowiednio 28 miesięcy.
- Partnerschaftsbonus – premia partnerska oznacza 4 dodatkowe wypłaty zasiłku rodzicielskiego w sytuacji, gdy oboje rodzice jednocześnie pracują od 24 do 32 godzin tygodniowo.
Obliczanie Elterngeld w zależności od wysokości dochodów
Wysokość Elterngeld bezpośrednio zależy od dochodu netto, jaki otrzymywaliśmy w ciągu ostatnich 12 miesięcy przed narodzinami dziecka i rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego. Rodzice dostają w tym okresie Elterngeld jako rekompensatę utraconej pensji w wysokości od 65 do 100 procent średniego miesięcznego dochodu netto. Zasiłek rodzicielski w Niemczech jest progresywny – im niższe wynagrodzenie netto, tym większy procent świadczenia:
- Dochód netto poniżej 1 000 € → stopa rekompensaty wynosi nawet 100%.
- Dochód netto w przedziale 1 000–1 200 € → 67%.
- Powyżej 1 200 € → maksymalnie 65%.
Na wysokość Elterngeld wpływa więc nie tylko sam dochód netto, ale także rodzaj etatu. Jeśli zdecydujesz się przed poczęciem lub narodzinami dziecka pracować na część etatu, zasiłek rodzicielski z Niemiec będzie znacząco niższy niż przy pełnym etacie. Dlatego w okresie planowania rodzicielstwa warto rozważyć zmianę formy zatrudnienia, o ile pracodawca na to pozwala.
Wysokość Elterngeld w Niemczech jest ograniczona
Niezależnie od tego, ile zarabiasz, wysokość Elterngeld ma zarówno górne, jak i dolne limity. Zasiłek rodzicielski w Niemczech jest więc raczej formą „przynajmniej pewnej pomocy” niż pełnym zastąpieniem dochodu.
- Minimalna kwota zasiłku rodzicielskiego to 300 € miesięcznie. Otrzymują ją głównie rodzice, którzy przechodzą na urlop rodzicielski bez wcześniejszych dochodów.
- Maksymalna wysokość świadczenia to 1 800 €. Tę kwotę osiągają rodzice już przy dochodzie netto 2 770 € miesięcznie.
Zasiłek rodzicielski można pobierać tylko przy wspólnym opodatkowanym rocznym dochodzie do 200 000 €. Pary, które łącznie zarabiają więcej, nie mają prawa do Elterngeld w Niemczech. Ten sam limit obowiązuje również samotnych rodziców.
Dochód netto do obliczeń to nie to samo co pensja netto
Chociaż do obliczenia wysokości świadczenia używa się pojęcia pensji netto, nie jest to ta sama kwota netto, którą co miesiąc otrzymujesz na konto. W przypadku zasiłku rodzicielskiego w Niemczech stosuje się tzw. „Elterngeld-Netto”, czyli specyficzny sposób obliczania podstawy. W uproszczeniu wygląda to tak:
- Bierze się pod uwagę średni miesięczny dochód brutto z ostatnich 12 miesięcy przed porodem (dotyczy osób, które nie pracowały przed narodzinami dziecka albo inaczej nie mają prawa do urlopu macierzyńskiego w Niemczech) LUB przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego.
- Od tego średniego dochodu odejmuje się ryczałtowe składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne – czyli nie te faktycznie zapłacone.
- Następnie odlicza się faktycznie zapłacone podatki.
- Uwzględnia się jeszcze niektóre ryczałty, np. Werbungskostenpauschale w wysokości 1 000 € rocznie, ewentualnie inne szczególne ulgi podatkowe, jeśli mają wpływ na wysokość świadczenia.
Wynikiem jest Elterngeld-Netto, które może być niższe, takie samo lub nawet wyższe niż kwota, którą zwykle masz na pasku wypłaty jako pensję netto. Sam Elterngeld to potem 65–67% z tego Elterngeld-Netto, a przy niższych dochodach nawet 100%.
Podstawowy zasiłek rodzicielski czy Elterngeld Plus?
Wybór pomiędzy dwoma rodzajami zasiłku rodzicielskiego w Niemczech to jedna z najważniejszych decyzji przy składaniu wniosku o urlop rodzicielski. Obie opcje mają swoje plusy i minusy. Podstawowy zasiłek wypłacany jest szybciej i w wyższej miesięcznej kwocie, natomiast wersja Plus daje większą elastyczność i dłuższe wsparcie finansowe.
Elterngeld w wariancie podstawowym
Podstawowa forma zasiłku rodzicielskiego to klasyczne rozwiązanie stworzone po to, by przez ograniczony czas pokrywać jak największą część utraconych dochodów. Rodzic może korzystać z tej wersji do 12. miesiąca życia dziecka. Jej zaletą jest wyższa miesięczna kwota świadczenia w porównaniu do wariantu Plus.
Jeżeli jednak w opiekę nad dzieckiem zaangażuje się również drugi rodzic – najczęściej ojciec – okres pobierania świadczenia wydłuża się do 14 miesięcy. Staje się tak pod warunkiem, że ojciec skorzysta ze swojego ustawowego prawa do 2-miesięcznego urlopu rodzicielskiego w Niemczech. Podobnie jak matka, ojciec składa wniosek o urlop w ramach Elternzeit u swojego pracodawcy. Ponieważ jest to ustawowe prawo ojca, pracodawca nie może odrzucić takiego wniosku, może jedynie negocjować szczegóły.
W czasie trwania tego urlopu ojciec nie pobiera pensji, ale otrzymuje właśnie zasiłek rodzicielski. W przypadku osób dojeżdżających do pracy obowiązuje warunek, że ojciec musi być zatrudniony w Niemczech, w przeciwnym razie nie może skorzystać z urlopu ojcowskiego. Jeśli jedno z rodziców pracuje i jednocześnie pobiera świadczenie, dochód z pracy wlicza się do zasiłku rodzicielskiego i znacznie go obniża. Dlatego podstawowy wariant jest najlepszym wyborem dla rodzica, który chce całkowicie zostać w domu i nie pracować.
Zasiłek rodzicielski Plus
Ta opcja jest idealnym rozwiązaniem dla rodziców, którzy chcą jak najszybciej po porodzie wrócić do pracy. Umożliwia bowiem łączenie zatrudnienia i korzystanie ze wsparcia w Niemczech. Tacy rodzice podczas urlopu rodzicielskiego pracują na część etatu – maksymalnie 30 godzin tygodniowo. Środki na utrzymanie zdobywają więc sami, a zasiłek rodzicielski jest dla nich tylko dodatkowym wsparciem finansowym.
Wypłata zasiłku rodzicielskiego Plus trwa dwa razy dłużej niż w wariancie podstawowym, ale w połowie wysokości co miesiąc. W sumie więc za 24 miesiące urlopu rodzicielskiego otrzymasz tyle samo, co za 12 miesięcy w podstawowej formie. Trzeba jednak liczyć się z tym, że Elterngeld będzie wypłacany tylko w połowie wysokości według prostego wzoru: jedna wypłata świadczenia podstawowego = dwa miesiące zasiłku Plus.
Dzięki tej opcji rodzice zyskują znacznie większą swobodę, jeśli wiedzą, że w trakcie urlopu rodzicielskiego chcą podjąć pracę. Ten wariant zakłada możliwość dodatkowego zarobku, a miesięczna kwota zasiłku nie jest – w przeciwieństwie do wersji podstawowej – istotnie obniżana przez dochód z pracy.
Zasiłek Plus i premia partnerska
Partnerschaftsbonus to forma nagrody od państwa dla tych rodziców, którzy decydują się wspólnie i równo opiekować dzieckiem. W takim przypadku rodzice mają prawo do dodatkowych miesięcy zasiłku rodzicielskiego. Warunkiem jest, aby oboje pracowali w Niemczech na część etatu – w tym przypadku oznacza to 24–32 godziny tygodniowo przez dwa do czterech następujących po sobie miesięcy.
Premia partnerska dotyczy także osób dojeżdżających do pracy (Pendler). Warunkiem korzystania z niej nie jest bowiem miejsce zamieszkania w Niemczech, lecz podleganie niemieckiemu systemowi socjalnemu. Jeśli więc oboje rodzice pracują w Niemczech lub ich dochód podlega niemieckiemu prawu podatkowemu, przysługuje im zarówno zasiłek rodzicielski Plus, jak i premia partnerska.
Co obowiązuje przedsiębiorców, studentów i osoby o niskich dochodach?
Ustawa o zasiłku rodzicielskim przewiduje wsparcie dla jak największej liczby rodziców w różnych sytuacjach życiowych. O ile urlop macierzyński i zasiłek macierzyński w Niemczech są uzależnione od przepracowanych lat, o tyle zasiłek rodzicielski działa raczej jako „państwowe wsparcie wychowawcze” niż część wynagrodzenia zależna od stażu.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą otrzymują świadczenie zaliczkowo
Ustawa umożliwia pobieranie zasiłku rodzicielskiego także osobom samozatrudnionym, dla których obowiązują szczególne zasady dotyczące okresu rozliczeniowego. Zamiast 12 miesięcy przed porodem podstawą jest zazwyczaj dochód z ostatniego zakończonego roku kalendarzowego. Podstawą wyliczenia jest zeznanie podatkowe za ten rok. Jeśli nie zostało jeszcze złożone, urząd ds. zasiłku rodzicielskiego może zażądać zestawienia przychodów lub bilansu.
W trakcie pobierania świadczenia osoby samozatrudnione mogą dalej prowadzić swoją działalność, ale tylko w wymiarze do 32 godzin tygodniowo. Cały zysk osiągnięty podczas urlopu rodzicielskiego jest wliczany do wysokości świadczenia. Ponieważ jednak ostateczne dochody rodzica są znane urzędom dopiero w kolejnym roku, zasiłek rodzicielski wypłacany jest zaliczkowo. Po każdym roku następuje rozliczenie – w zależności od sytuacji może powstać niedopłata lub nadpłata.
Studenci mają prawo do minimalnej kwoty
Także świeżo upieczeni rodzice, którzy nie mają jeszcze żadnego doświadczenia zawodowego, mają prawo do zasiłku rodzicielskiego. Jego wysokość to jednak minimum – 300 € lub 150 € w przypadku Elterngeld Plus. Pobieranie świadczenia nie oznacza konieczności przerwania studiów – rodzice mogą je kontynuować. A jeśli podejmą minijob lub płatną pracę w Niemczech w ramach praktyk studenckich, mogą dzięki tym dochodom uzyskać wyższy zasiłek rodzicielski.
Wyższy zasiłek dla rodzin z większą liczbą dzieci
Aby nowo narodzone dziecko nie obciążało dodatkowo już napiętego budżetu rodzin z kilkorgiem dzieci, przysługuje im tzw. dodatek na rodzeństwo (Geschwisterbonus). Zwiększa on zasiłek rodzicielski ryczałtowo o 10% lub o 75 € w jego podstawowej formie. Warunki przyznania dodatku są następujące:
- w rodzinie mieszka już co najmniej jedno dziecko poniżej 3 lat,
- lub co najmniej dwoje innych dzieci poniżej 6 lat,
- lub co najmniej jedno dziecko z niepełnosprawnością poniżej 14 lat.
Prawo do dodatku trwa do momentu, gdy starsze dziecko osiągnie maksymalny wiek przewidziany dla wypłat. Nie trzeba składać osobnego wniosku o przyznanie dodatku, ale w formularzu wniosku o zasiłek rodzicielski należy wpisać wszystkie dzieci mieszkające we wspólnym gospodarstwie domowym. Urząd sam zweryfikuje, czy przysługuje ci prawo do bonusu.
Pilnuj terminów i formalności
Jednym z podstawowych warunków otrzymania pierwszej wypłaty świadczenia jest złożenie wniosku na czas. Wniosek o zasiłek rodzicielski zawiera:
- formularz wniosku,
- akt urodzenia dziecka (oryginał),
- kopie dowodów osobistych rodziców,
- zaświadczenie o dochodach,
- potwierdzenie z kasy chorych i od pracodawcy.
Zasiłek rodzicielski jest wypłacany tylko do 3 miesięcy wstecz od daty złożenia wniosku. Oznacza to, że wniosek należy złożyć najpóźniej do ukończenia przez dziecko trzeciego miesiąca życia. W momencie składania dokumentów rodzice muszą już ustalić między sobą podział opieki nad dzieckiem oraz wybrać okres pobierania świadczenia. Dlatego nie warto zwlekać – najlepiej ustalić te kwestie z partnerem jeszcze w czasie ciąży.
FAQ
Jak długo trwa urlop rodzicielski w Niemczech?
W Niemczech należy rozróżniać pojęcia Elternzeit (urlop rodzicielski) i Elterngeld (zasiłek rodzicielski). Urlop rodzicielski może trwać do 3 lat na jedno dziecko, można go podzielić na kilka części, a do 24 miesięcy można wykorzystać w okresie między 3. a 8. rokiem życia dziecka.
Zasiłek rodzicielski można pobierać przez 12 miesięcy, ewentualnie 14 miesięcy. W wariancie Elterngeld Plus nawet do 28 miesięcy, ale w niższych kwotach miesięcznych.
Ile wynosi zasiłek rodzicielski w Niemczech?
W Niemczech zasiłek rodzicielski wynosi ok. 65–67% dochodu netto, ale nie mniej niż 300 € miesięcznie i nie więcej niż 1 800 €. Te kwoty obowiązują zarówno w przypadku wariantu podstawowego, jak i Plus – przy czym w tym drugim rodzice otrzymują połowę miesięcznej wypłaty, ale przez dwukrotnie dłuższy okres.
Kto nie ma prawa do zasiłku rodzicielskiego w Niemczech?
Z reguły są to:
- osoby bez miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu w Niemczech,
- cudzoziemcy, którzy nie mają odpowiedniego pozwolenia na pobyt,
- rodzice o bardzo wysokich dochodach (powyżej 300 000 €, a w przypadku par powyżej 500 000 € łącznego dochodu),
- osoby pracujące podczas pobierania świadczenia dłużej niż 30 godzin tygodniowo.
Zasiłku rodzicielskiego nie pobierają również kobiety w okresie urlopu macierzyńskiego, ponieważ przez 6 tygodni przed porodem i 8 tygodni po porodzie przysługują im zasiłki macierzyńskie. Urlop macierzyński w Niemczech nie wyklucza jednak prawa do zasiłku rodzicielskiego – przesuwa jedynie jego rozpoczęcie na czas po zakończeniu wypłat zasiłku macierzyńskiego.
