Niemiecki system świadczeń socjalnych jest tak hojny, że w badaniu z 2023 roku większość Niemców uznała, iż praca w Niemczech często się po prostu nie opłaca. O braku trwałości niemieckiego systemu socjalnego świadczy również fakt, że rząd RFN zatwierdził zaostrzenie warunków wypłaty świadczeń socjalnych. Jednym z objętych zmianami świadczeń jest Bürgergeld – zasiłek obywatelski, który w 2024 roku pobierało 5,5 miliona beneficjentów.
Bürgergeld ma charakter świadczenia pieniężnego i jest jednym z podstawowych zasiłków dla osób mieszkających w Niemczech, które pracują lub mogą pracować, lecz znajdują się w trudnej sytuacji życiowej, gdy ich dochody nie wystarczają na pokrycie podstawowych potrzeb. Wysokość zasiłku zależy od sytuacji życiowej, wieku i stanu cywilnego, a kwoty są corocznie aktualizowane w oparciu o inflację i rzeczywiste koszty utrzymania.
Rodziny w Niemczech otrzymują setki, a nawet tysiące euro świadczeń
Podstawowa kwota Bürgergeldu w 2025 roku wynosi 563 euro miesięcznie dla osób samotnych lub samotnych rodziców. Pozostali otrzymują następujące kwoty:
- dorośli w związku partnerskim: 506 €/mies. każdy,
- młodzież w wieku 18–24 lata bez własnego gospodarstwa domowego: 451 €/mies.,
- dzieci w wieku 14–17 lat: 471 €/mies.,
- dzieci w wieku 6–13 lat: 390 €/mies.,
- dzieci do 5 lat: 357 €/mies.
Za podstawowe potrzeby życiowe w ramach Bürgergeldu uznaje się wydatki na żywność, odzież, higienę osobistą, artykuły gospodarstwa domowego, energię, a także potrzeby związane z uczestnictwem w życiu społecznym i kulturalnym. Koszty te wyrażane są w formie miesięcznej stawki ryczałtowej, a każdy beneficjent sam decyduje, jaką część środków przeznaczy na poszczególne potrzeby.
Źródło: Freepik
Prawo do świadczenia – od urodzenia aż do wieku emerytalnego
Prawo do Bürgergeldu przysługuje wszystkim osobom mieszkającym na stałe w Niemczech, zdolnym do pracy przez co najmniej 3 godziny dziennie, których dochody nie wystarczają na pokrycie podstawowych potrzeb. Zasiłek ten (znany też jako dochód obywatelski) można pobierać aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. Do obliczania świadczenia wlicza się również dzieci i osoby pozostające na utrzymaniu. Wniosek można złożyć online lub osobiście w odpowiednim Jobcenter, dołączając potwierdzenie pobytu, dochodów, kosztów mieszkania i sytuacji rodzinnej.
Niemiecki rząd ogranicza wydatki na świadczenia socjalne
Nowe przepisy nakładają na beneficjentów Bürgergeldu obowiązek współpracy z urzędem pracy (Agentur für Arbeit): uczestniczenia w umówionych spotkaniach, rozmowach kwalifikacyjnych, przyjmowania odpowiednich ofert pracy lub aktywnego uczestnictwa w szkoleniach zawodowych. Zmiany zostały uzgodnione przez przedstawicieli CDU/CSU i SPD w październiku 2025 roku i wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.
Brak współpracy z urzędami = utrata części lub całości Bürgergeldu
Obowiązkowe stawianie się na wyznaczone terminy w urzędzie pracy to kluczowy wymóg. Kto nie pojawi się na spotkaniu, otrzyma nowy termin. Jeśli ponownie się nie stawi – zasiłek zostanie obniżony o 30%. Brak obecności po raz trzeci skutkuje całkowitym zawieszeniem świadczenia. Utrata prawa do zasiłku nastąpi również wtedy, gdy beneficjent odmówi przyjęcia pracy zgodnej z jego kwalifikacjami bez ważnej przyczyny. Cięcia dotkną też inne świadczenia, np. dopłatę do czynszu (Wohngeld). Minister pracy Barbara Bas podkreśla, że nowe zasady nie obejmą osób długotrwale chorych.
Źródło: Freepik
Hojny system socjalny nie jest długoterminowo zrównoważony
Celem nowych, bardziej restrykcyjnych przepisów jest ograniczenie liczby osób bezrobotnych, które nadużywają systemu świadczeń socjalnych. Jak wskazuje minister Bas, na każde 100 tysięcy wnioskodawców rząd niemiecki wydaje 1 miliard euro, a państwo przeznacza miliardy euro rocznie tylko po to, by podnieść standard życia obywateli.
Pomysł wsparcia bezrobotnych w podnoszeniu kwalifikacji się nie sprawdził
Bürgergeld został wprowadzony w 2023 roku przez tzw. koalicję świateł (Ampelkoalition) jako element reformy systemu Hartz IV, mający umożliwić obywatelom rozwój zawodowy. Cel jednak nie został osiągnięty – niewielu Niemców zdecydowało się na szkolenia, natomiast wielu beneficjentów uznało świadczenie za wystarczająco korzystne, by zrezygnować z pracy.
Od teraz osoby ubiegające się o dalsze wypłaty będą musiały wykazać, że aktywnie poszukują pracy w Niemczech. Rząd planuje także zaostrzyć sankcje za nadużycia, usprawnić komunikację między urzędami i walczyć z tzw. handel ubóstwem (np. poprzez zawyżone ceny wynajmu mieszkań dla osób pobierających świadczenia).
