Telefony komórkowe nauczyły nas, że musimy być dostępni praktycznie cały czas. Koniec z planowaniem z wyprzedzeniem, kto po drodze z pracy zrobi zakupy albo jak spędzimy wieczór, aby wszyscy się dogadali i mieli to na uwadze. Wystarczy sobie przypomnieć i napisać wiadomość – przyzwyczailiśmy się, że odpowiedź przychodzi natychmiast. Telefony nosimy nawet do toalety, mamy je pod ręką, gdy przygotowujemy śniadanie, a nasz prywatny numer telefonu zna również nasz szef w Niemczech. On dokładnie tak samo zakłada, że jeśli do nas napisze albo zadzwoni, to my o tym wiemy. Tylko co, jeśli tak się przyzwyczai, że będzie wymagał naszej dostępności również podczas urlopu?
Telefony komórkowe i doskonały zasięg to dobrzy słudzy, ale – co oczywiste – mogą być również złym panem. Zwłaszcza wtedy, gdy przestajemy się zastanawiać, do kogo i kiedy piszemy albo dzwonimy. Jeśli chcesz omówić z koleżanką coś na temat piątkowego wieczoru lub problemów w związku, piszesz jej w środku nocy czy raczej czekasz, aż na pewno będzie nieśpiąca? Wysyłasz szefowi SMS-a, że jesteś chory, o jedenastej wieczorem czy rano? A co, jeśli jest odwrotnie i szef o ósmej wieczorem przypomni sobie, że pilnie potrzebuje od ciebie poprawionej tabeli? Albo jeśli przypomni sobie o tym w czasie, gdy jesteś na środku letniego urlopu?
Podczas urlopu nie musisz – z nielicznymi wyjątkami – odpowiadać na wiadomości
W prawie niemieckim w Niemczech nie istnieje coś takiego jak obowiązkowa dostępność podczas urlopu lub w weekend. Ustawa przewiduje prawo pracownika do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku między zmianami – w tym czasie pracodawca nie ma żadnego prawa do dzwonienia czy pisania do ciebie, a ty absolutnie nie masz obowiązku odpowiadać na takie wiadomości ani tym bardziej pracować. Wyjątek stanowią niektóre grupy zawodowe, dla których z uwagi na charakter wykonywanych czynności nie da się odłożyć obowiązków w czasie. Typowo są to osoby pracujące w służbie zdrowia – lekarze, pielęgniarki – chociaż i w tych przypadkach nie można wzywać do pracy samowolnie i bez uprzedzenia. Podobnie szef może zadzwonić do pracownika, który jako jedyny zna na przykład jakieś hasło. Takim pracownikom obowiązek dostępności jest zazwyczaj wpisany w umowę o pracę w Niemczech.
Dostępność podczas urlopu jako element kultury organizacyjnej w Niemczech
W niektórych firmach w Niemczech dostępność pracowników podczas urlopu jest wręcz niepisaną zasadą. Nie dlatego, że wspomina się o tym w wewnętrznych regulaminach czy umowach o pracę. Wynika to po prostu ze stylu działania innych kolegów i przełożonych. Wysyłają oni e-maile do wszystkich pracowników niezależnie od tego, czy są oni w pracy, czy na urlopie, lub sami zlecają zadania w czasie, gdy przebywają na urlopie. W takiej sytuacji oczekuje się, że również ty będziesz dostępny w trakcie swojego urlopu albo w piątkowy wieczór.
Bycie stale dostępnym dla szefa prowadzi do syndromu wypalenia zawodowego
Gdy zaczynamy nową pracę, zwykle towarzyszy nam entuzjazm i wyjątkowa efektywność. Jesteśmy kreatywni, pełni pomysłów, a poznawanie nowych kolegów nas napędza. W takim okresie zazwyczaj nie przeszkadza nam, że od czasu do czasu pojawi się jakieś zadanie służbowe w chwili, gdy wieczorem oglądamy film albo gramy w squasha po pracy. Z czasem jednak takie multitaskingowanie zaczyna nas po prostu irytować. Najpierw wyciszamy telefon, potem wyłączamy wszystkie powiadomienia. Ostatecznie dochodzimy do punktu, w którym samo oczekiwanie, „co znowu będzie”, kiedy otworzymy telefon, wywołuje w nas napięcie, które może przejść w dolegliwości fizyczne. A takie objawy często pojawiają się wtedy, gdy może już być za późno.
Bez prawdziwego odpoczynku nie będziemy w pracy do niczego
Takie psychiczne wyczerpanie nie musi nastąpić dopiero wtedy, gdy koledzy czy przełożeni zasypują nas zadaniami w czasie naszego wolnego. Dlatego wszyscy pracownicy w Niemczech mają prawo do co najmniej 20 dni płatnego urlopu. Urlop ten nazywa się czasem urlopem regeneracyjnym – jego celem jest prawdziwy odpoczynek od pracy i oderwanie myśli od obowiązków, bez powiadomień i z głową poza trybem zawodowym. Jeśli tego nie zrobimy, nie tylko nie odzyskamy sił ani nie poprawimy wyników po powrocie do pracy, ale jeszcze ryzykujemy konflikty z tymi, z którymi spędzamy urlop. Niemieckie przepisy wyraźnie wskazują, że pracownik ma prawo do niezakłóconego urlopu. Jeśli jednak nieustannie przychodzą nowe e-maile służbowe lub dzwoni telefon, jakość odpoczynku spada.
Niektóre zawody rzeczywiście muszą być dostępne nawet w czasie wolnym
Jak wspomniano wyżej, w określonych sytuacjach pracodawca może mieć prawo do kontaktowania się z pracownikiem również podczas urlopu. Pracownicy jednak wiedzą o tym wcześniej, na przykład dlatego, że obowiązek dostępności jest zapisany w umowie o pracę w Niemczech jako jeden z warunków. Dotyczy to głównie szczególnych zawodów – medyków, strażaków czy innych pracowników służb bezpieczeństwa, ale także różnego rodzaju ekspertów i specjalistów, których nie da się w pełni zastąpić. Takich pracowników pracodawca może kontaktować podczas urlopu, jeśli sytuacja tego wymaga – na przykład w stanie kryzysowym lub zagrożenia życia. Wciąż jednak obowiązuje zasada, że pracownik jedzie na urlop świadomy, że ktoś z pracy może do niego zadzwonić.
Co zrobić, jeśli szef pisze do ciebie w czasie urlopu?
Wykonujesz pracę, którą można odłożyć w czasie, jesteś zastępowalny i z powodu twojej nieobecności nikt nie umrze, a mimo to przełożony lub koledzy naciskają na odpowiedzi w twoim wolnym czasie? Jedną z opcji jest po prostu ignorowanie takich wiadomości i odpowiadanie na nie dopiero w godzinach pracy. W idealnym przypadku inni przyzwyczają się, że nie jesteś dostępny non stop, i liczba takich wiadomości znacznie się zmniejszy. Jeśli szef zmusza cię do powrotu z urlopu wcześniej, niż było to zaplanowane, nie ma do tego prawa, jeśli urlop został już zatwierdzony. A jeśli zdarzy się, że koledzy lub przełożeni wielokrotnie naruszają twój czas wolny, zwróć się do działu kadr, przełożonych wyższego szczebla albo – w ostateczności – do prawnika w Niemczech.
